श्रीएकनाथी भागवत / श्लोक २२ व २३ वा

पंच विषय पंच भूतें । पांच इंद्रियें घेतलीं येथें ।

मन आत्मा मेळवूनि तेथें । केलीं निश्चितें सतरा हीं ॥३॥

यापरी तूं गा जाण । सोळा तत्त्वांचें निरुपण ।

तेथेंचि त्रयोदशलक्षण । स्वयें नारायण सांगत ॥४॥

सतरा तत्त्वांचें निरुपण । तुज सांगीतलें संपूर्ण ।

त्यांत मन आत्मा एक जाण । तेंही लक्षण अवधारीं ॥५॥

जेवीं कां कथा सांगतां आपण । स्वभावें हात हाले जाण ।

तेवीं मनाचें चंचळपण । स्वभावें जाण होतसे ॥६॥

राजा सिंहासनीं बैसला । तो राजत्वें पूज्य झाला ।

वसंत खेळतां धांविन्नला । तरी काय मुकला राज्यपदा ॥७॥

जेवीं काळें क्षोभला अतिथोर । तरी तो बोलिजे सागर ।

कां निश्चळ राहिलिया नीर । तरी समुद्र समुद्रत्वें ॥८॥

तेवीं मनपणें अतिचंचळ । कां आत्मत्वें निजनिश्चळ ।

दोहींपरी अविकळ । जाण केवळ परमात्मा ॥९॥

यालागीं मनाचें जें मनपण । आत्मसाक्षात्कारेंवीण ।

कोणासी न कळेचि गा जाण । हें मुख्य लक्षण मनाचें ॥२१०॥

मनआत्म्यांचें उभयऐक्य । तेंचि सतरांमाजीं उणें एक ।

उरलीं तीं आवश्यक । सोळा हीं देख निजतत्त्वें ॥११॥

पांच इंद्रियें पंच महाभूतें । अकरावें मन ठेवूनि तेथें ।

जीव शिव दोनी घेऊनि येथें । केलीं निश्चितें तेराचि ॥१२॥

आणिकही नाना तत्त्वमतें । मागां पुशिलीं तुवां मातें ।

तींही सांगेन मी तूतें । सुनिश्चितें उद्धवा ॥१३॥